Ngày 04 tháng 01 năm 2021, Ủy ban nhân dân thành phố Phan Thiết đã tiến hành đánh giá, nghiệm thu đề tài khoa học công nghệ cấp cơ sở đối với đề tài “Ứng dụng kỹ thuật trồng và chăm sóc lan nuôi cấy mô theo qui mô hộ gia đình tại thành phố Phan Thiết” do Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Bình Thuận chủ trì thực hiện. Đề tài được tiến hành trong vòng 2 năm (từ tháng 8/2018 đến tháng 11/2020) với tổng kinh phí 193 triệu, trong đó nguồn vốn từ ngân sách sự nghiệp khoa học là 150 triệu, còn lại là nguồn vốn do dân đóng góp.
Hoa lan (Orchidaceae) là loại hoa đẹp, hương thơm, màu sắc đa dạng, mà còn có giá trị kinh tế cao. Đến nay thế giới đã biết được trên 750 chi với 35.000 loài lan tự nhiên và 75.000 giống lan do kết quả chọn lọc và lai tạo. Tuy nhiên giống hoa lan đặc trưng trong sản xuất hầu như không có, hầu hết phải nhập nội, không chủ động được giống, giá cả giống chiếm tới hơn 80% khâu đầu tư sản xuất. Do đó, việc áp dụng nhân giống bằng kỹ thuật nuôi cấy mô để sản xuất cây giống quy mô lớn giải quyết được vấn đề cây giống, tuy nhiên để trồng các loại lan nuôi cấy mô nói chung và dòng Dendrobium nói riêng thành công, ngoài những kinh nghiệm truyền thống, nhà vườn cần được trang bị các kiến thức kỹ thuật mới, phù hợp với đặc trưng của dòng nuôi cấy mô và điều kiện khí hậu của mỗi địa phương.
Mục tiêu của đề tài là thiết kế và xây dựng hệ thống trồng và chăm sóc lan nuôi cấy mô theo qui mô hộ gia đình ứng dụng công nghệ cao, phù hợp với điều kiện thành phố Phan Thiết; hoàn thiện quy trình kỹ thuật canh tác hoa lan Dendrobium nuôi cấy mô (từ các khâu ra cây, chăm sóc, sử dụng phân bón, phòng trừ sâu bệnh) phù hợp với điều kiện thành phố, qua đó đánh giá hiệu quả kinh tế và tuyên truyền, phổ biến rộng rãi trong nhân dân để tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân.
Qua hai năm thực hiện, kết quả đề tài đã xây dựng thành công hai mô hình trên hai địa bàn xã Phong Nẫm và phường Xuân An với quy mô mỗi hộ là 1.000 cây trên diện tích 150 m2 với các dòng Dendrobium nắng đặc trưng cho vùng nhiệt đới như Pensoda, Dendro Yaya, Dendro nắng Bà Liễu xưa, Dendro nắng Rồng vàng, Lưỡi bò tím, Hổ mang, Rồng xanh, Robert… đặc biệt là dòng lan có giá trị kinh tế cao, khó thuần hóa như giã hạc. Cây trong đề tài có tỷ lệ sống cao: các dòng Dendro nắng giai đoạn từ cây mô đến 3 tháng có tỷ lệ sống trên 90%, từ sau 3 tháng có tỷ lệ sống 100 %. Riêng với dòng giã hạc, tỷ lệ sống giai đoạn mới ra cây mô là 85% và giai đoạn từ 3 tháng trở đi là 95%. Cây sinh trưởng và phát triển tốt, cho nhiều phát hoa, số hoa trên mỗi phát hoa nhiều, màu sắc đẹp, được thị trường ưa chuộng.
Các mô hình được thiết kế khung giàn phù hợp với điều kiện diện tích nhỏ hẹp, tỷ lệ che phủ phù hợp và được áp dụng hệ thống tưới phun sương tự động nhằm tiết kiệm công lao động, tạo độ ẩm tốt, không làm vỡ kết cấu của đất và giá thể, tăng cường hiệu quả phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Ngoài ra, đề tài còn ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong sử dụng phân bón, sử dụng thuốc trừ sâu có nguồn gốc sinh học và các biện pháp canh tác để kiểm soát sâu bệnh hại, qua đó giảm thiểu việc ô nhiễm môi trường – giải quyết được vẫn đề ô nhiễm không khí do thuốc bảo vệ thực vật trong điều kiện sản xuất hoa lan trong khu vực dân cư. Đề tài đã xây dựng được quy trình sử dụng phân, thuốc cho từng dòng lan phù hợp với điều kiện của địa phương, dễ áp dụng, hiệu quả cao. Đồng thời, trong quá trình thực hiện, đã tổ chức 02 cuộc hội thảo, tập huấn cho hơn 120 nông hộ trên địa bàn thành phố để phổ biến quy trình và tham quan học tập tại mô hình.
Đề tài được Hội đồng khoa học và công nghệ thành phố thông qua. Ông Lê Văn Chơn – Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Phan thiết đánh giá cao hiệu quả kinh tế và xã hội của đề tài, đề tài có khả năng áp dụng cao cho nhiều phường, xã trên địa bàn thành phố, đồng thời đề nghị trong năm 2021, Phòng Kinh tế thành phố Phan Thiết và đơn vị thực hiện đề tài xem xét hỗ trợ in ấn tài liệu và tổ chức thêm các lớp tập huấn, hội thảo để phổ biến rộng rãi hơn nữa kết quả của đề tài cho người dân thành phố Phan Thiết.
Ths. Nguyễn Thị Thanh Nga